Jakie zmiany nas czekają, jak uzyskać pomoc finansową, co warto wiedzieć o smogu – więcej informacji:

Coś wisi w powietrzu. Czyli jak smog po cichu odbiera nam radość z życia.

Spędzanie czasu na łonie natury, z dala od urządzeń elektrycznych, ma pozytywny wpływ na nasze samopoczucie, łagodzi stres psychiczny i sprzyja aktywności fizycznej. Oddychanie świeżym powietrzem pozwala zachować lepsze zdrowie, wzmacnia system odpornościowy organizmu i sprawia, że mamy lepszy humor!

Ale czy na pewno?

W Polsce jakość powietrza z roku na rok pogarsza się, co stanowi problem głównie w dużych, miejskich aglomeracjach, ale nie tylko. Największy problem z czystym powietrzem występuje w Małopolsce i na Śląsku. Jednak niebezpieczeństwo w znacznym stopniu dotyczy całego kraju. Bowiem według danych, Polska należy do grupy krajów europejskich, w których najczęściej odnotowywane jest przekroczenie norm jakości powietrza. Wynika to bezpośrednio z wielkości emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz aktualnych warunków meteorologicznych na obszarze Polski. Zjawiskiem przekroczenia poziomu zanieczyszczeń, które możemy zaobserwować gołym okiem jest m.in. smog.

Zanieczyszczenia powietrza są zagrożeniem dla naszego zdrowia i życia, mogą być przyczyną chorób układów oddechowego i krążenia, a nawet chorób nowotworowych. Świeże powietrze to za mało – musimy oddychać czystym powietrzem!

Ale czym właściwie jest smog?

Słowo „smog” utworzone zostało z angielskich słów, oznaczających dym i mgłę. Smog można określić właśnie jako taką sztuczną mgłę, powstałą w efekcie działań człowieka oraz innych okoliczności przyrody. Mówiąc językiem bardziej fachowym, jest to zjawisko atmosferyczne, które powstaje w wyniku powiązania trzech czynników. Pierwszym z nich jest pierwotna emisja pyłu do powietrza. Drugi to powstawanie pyłu wtórnego w wyniku reakcji chemicznych zachodzących w atmosferze oraz emisja zanieczyszczeń gazowych. Natomiast trzeci czynnik dotyczy warunków meteorologicznych, sprzyjających kumulacji zanieczyszczeń. Może to być średnia dobowa temperatura powietrza poniżej 5˚C, zamglenie czy cisza wiatrowa.

Rodzaje smogu:

Z uwagi na miejsce i warunki, w jakich tworzy się smog, możemy wyróżnić jego dwa główne rodzaje:

1) Smog w typie Los Angeles (zwany również fotochemicznym) – powstaje w miesiącach wiosennych i letnich, można go spotkać głównie w strefach subtropikalnych. Składa się z gazów, w tym tlenków węgla, tlenków azotu i węglowodorów.
2) Smog londyński (zwany również aerozolowym lub czarnym) – powstaje w okresie zimowym, jest charakterystyczny dla umiarkowanej strefy klimatycznej. Jego skład do mieszanka różnych pyłów z dodatkiem tlenków siarki, azotu i węgla oraz sadzy.

Przyczyny:

Smog powstaje w wyniku wymieszania powietrza z zanieczyszczeniami i spalinami. Głównym źródłem emisji pyłów do powietrza w Polsce jest spalanie paliw stałych w gospodarstwach domowych. Urządzenia używane w domach Polaków (piece i kotły na węgiel i drewno) oraz spalanie niskiej jakości węgla i niekiedy śmieci, znacznie zwiększają toksyczność powietrza. Dodatkowo, do powstawania smogu w znacznym stopniu przyczyniają się fabryki, a także duża liczba samochodów. Za jego pojawienie się odpowiada również w pewnym zakresie pogoda, klimat i ogólne uwarunkowania terenu.

Skutki:

Każdego roku w Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza umiera przedwcześnie blisko 50 tys. ludzi. Szczególnie narażone na choroby związane z ekspozycją na szkodliwe czynniki w powietrzu są ludzie starsi, dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby chorujące na choroby układu oddechowego czy krwionośnego. Wdychanie powietrza o wysokiej zawartości szkodliwych substancji negatywnie wpływa na stan zdrowia ludzi, a w przypadku długoterminowego narażenia przyczynia się nawet do śmierci. Szkodliwość smogu została potwierdzona w licznych badaniach.

Jak pokazują badania, matki narażone na zwiększoną ekspozycję na smog rodzą dzieci o niższej wadze, mniejszym wzroście i mniejszej pojemności płuc. Inne badania dowodzą, że długotrwała ekspozycja na smog może prowadzić do rozwoju astmy, choroby niedokrwiennej serca, insulinooporności i cukrzycy typu 2. Przeprowadzone badanie APHENA dowiodło, że krótkotrwałe cykliczne zanieczyszczenia powietrza w miastach prowadzą do zwiększenia liczby hospitalizowanych pacjentów z zawałem i niewydolnością serca. Zanieczyszczenia powietrza takie jak pył zawieszony oraz spaliny zostały zakwalifikowane jako substancje o udowodnionym działaniu rakotwórczym przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem.

Skutki zanieczyszczeń powietrza czasem się odwlekają, a czasami są widoczne natychmiast. Choć cząstki pyłów są niewielkie i niewyczuwalne dla człowieka, to mogą wyrządzić ogromne szkody dla jego organizmu. Będą to między innymi:

• W układzie oddechowym – problemy z oddychaniem, podrażnienie nosa i gardła, kaszel, katar, zapalenie zatok, astma, rak płuc.
• W układzie nerwowym – Alzheimer, niepokój, problemy z pamięcią i koncentracją, depresja, szybsze starzenie się układu nerwowego, udar mózgu.
• W układzie krążenia – zawał serca, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze.
• W układzie rozrodczym – bezpłodność, obumarcie płodu, przedwczesny poród.
• Dodatkowo, u dzieci – niższy iloraz inteligencji, częstsze infekcje dróg oddechowych.

Jak więc widzimy, warto zwrócić uwagę na skalę zjawiska i nie przyczyniać się do jego powiększania. Bowiem jakość powietrza, którym oddychamy, ma kluczowy wpływ na stan naszego zdrowia, co jest podstawą naszego funkcjonowania.

Jak możemy się chronić?

• Przed wyjściem z domu sprawdzajmy, czy danego dnia powietrze jest zanieczyszczone. Możemy to zrobić na stronie Urzędu Marszałkowskiego: https://www.powietrze.mazovia.pl/ lub na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska: www.wios.warszawa.pl
• Nie wychodźmy na spacer, kiedy zanieczyszczenie jest duże.
• Nie wietrzmy mieszkania.
• Zakładajmy maskę przeciwpyłową.
• Jeżeli towarzyszą nam choroby układu krążenia lub oddechowego, kontaktujemy się z lekarzem.

Jednak powyższe zalecenia mogą być tylko środkiem doraźnym w zapobieganiu zagrożenia. Jedynym skutecznym środkiem, który może wpłynąć na poprawę jakości powietrza, ciągle pozostaje ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.

A czy my sami możemy coś z tym zrobić?

Tak naprawdę każdy z nas może zrobić, abyśmy wszyscy oddychali czystym powietrzem!

• Nie spalajmy śmieci – spalając śmieci, zatruwamy siebie i swoją rodzinę. Dodatkowo, palenie śmieci stanowi wykroczenie karane mandatem w wysokości do 500zł. Jeśli widzimy, że ktoś w naszym otoczeniu pali śmieci, powinniśmy zgłosić to straży miejskiej lub policji. Możemy dokonać tego anonimowo.
• Wymieńmy stary piec – zamieńmy starego “kopciucha” na gaz lub ogrzewanie z miejskiej sieci. Skorzystamy nie tylko na jakości powietrza, ale również zaoszczędzimy pieniądze, gdyż nowoczesne urządzenia grzewcze są dużo bardziej wydajne i zużywają mniej paliwa. Dodatkowo, możemy postarać się o dotacje na wymianę pieca.
• Ograniczajmy jazdę samochodem – wybierajmy transport publiczny, a najlepiej rower lub spacer. Dzięki temu, oprócz ograniczenia zanieczyszczeń, poprawimy swoją kondycję zdrowotną. Jeżeli natomiast nie mamy takiej możliwości, wybierzmy samochód na gaz lub benzynę.
• Edukujmy innych – uswiadamiajmy ludzi dookoła o szkodliwości smogu oraz korzyściach, jakie wymiana pieca i ograniczenie jazdy samochodem.

Nie puszczaj zdrowia z dymem. Nie daj się smogowi!

Źródła:

• www.airly.org/pl/smog-definicja-skutki-i-przyczyny/

• www.depot.ceon.pl/handle/123456789/15435

• Treder, M. (2019). Smog zagrożeniem bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 11(1), 190-204. www.doi.org/10.34862/rbm.2017.1.12

• Sztybór, Izabela, and Klaudia Kułak. “WPŁYW SMOGU NA UKŁAD ODDECHOWY ORAZ NA UKŁAD KRĄŻENIA.” VIII Forum Młodych Naukowców. Vol. 111. 2021.