Program promocji zdrowia “Edukacja zdrowotna młodzieży szkolnej w wieku pomiędzy 18 a 19 rokiem życia w zakresie nadciśnienia tętniczego” w 2023 r.

Program  jest kierowany do młodzieży w wieku pomiędzy 18 a 19 rokiem życia uczęszczających do szkół publicznych, dla których m.st. Warszawa jest organem prowadzącym, tj. szkół  ponadpodstawowych, w których realizowane są świadczenia zdrowotne w środowisku nauczania i wychowania zakontraktowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Cele ogólne Programu

Głównym celem jest edukacja zdrowotna młodzieży szkolnej w wieku pomiędzy 18 a 19 rokiem życia w zakresie nadciśnienia tętniczego.

Cele pośrednie to:

• nauka zasad i ćwiczenie prawidłowej techniki pomiaru ciśnienia krwi;
• nauka prawidłowego wyliczenia BMI;
• podniesienie u młodzieży poziomu podstawowej wiedzy na temat prawidłowych zachowań zdrowotnych oraz czynników ryzyka chorób układu krążenia, w tym nadciśnienia tętniczego.

Program jest finansowany ze środków m.st. Warszawy.

Opis programu

Nadciśnienie tętnicze jest ważnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, a jego leczenie zmniejsza częstość zgonów, niewydolności serca, udarów mózgu, zawałów serca oraz chorób tętnic obwodowych.

Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży oraz często towarzysząca nadwaga lub otyłość to dwa dominujące czynniki ryzyka o udowodnionym znaczeniu, które rokują w późniejszym rozwoju występowanie chorób układu krążenia. Obecnie uważa się, że nadciśnienie pierwotne występuje w młodym wieku znacznie częściej niż dotychczas sądzono.

Nadciśnienie tętnicze można rozpoznać, gdy średnie wartości ciśnienia tętniczego (wyliczone z co najmniej dwóch pomiarów dokonanych w różnym czasie) są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla skurczowego ciśnienia tętniczego i/lub 90 mm Hg dla rozkurczowego ciśnienia tętniczego.

Według Światowej Organizacji Zdrowia nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęstszych przyczyn przedwczesnych zgonów na świecie. Szacuje się, że nadciśnienie występuje u ponad 38,1% mężczyzn oraz 30,6% kobiet na świecie. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w 2020 r. w Polsce na nadciśnienie tętnicze chorowało 9,94 mln osób, co stanowiło ok. 31,5% dorosłej populacji. W tym samym okresie współczynnik chorobowości na 1 000 dorosłej ludności wynosił 317,5. Natomiast współczynnik chorobowości na 1 000 dorosłej ludności standaryzowany strukturą populacji z 2012 r. wynosił 293,1. Największy odsetek osób chorych na nadciśnienie tętnicze jest w grupie wiekowej 75- 84 lat i wynosi 86,34 P» wśród kobiet i 77,2% wśród mężczyzn w stosunku do populacji. Nadal obserwuje się tendencje wzrostowe (w 2019 r. było 85% wśród kobiet i 77% wśród mężczyzn). Podobnie sytuacja przedstawia się w grupie wiekowej 18-24 lat. Odsetek osób chorych na nadciśnienie wynosi w 2019 r. – 2,2% wśród kobiet i 3,8% wśród mężczyzn oraz w 2020 r. 2,4% wśród kobiet i 3,9% wśród mężczyzn.

Wysokie ciśnienie krwi powoduje liczne, niekorzystne dla zdrowia zmiany tj. w obrębie serca (przerost lewej komory, uszkodzenie zastawek, chorobę wieńcową z zawałem serca), zaburzenia ukrwienia i funkcji nerek, udary mózgu, przyspieszenie powstawania i nasilenia miażdżycy. Ryzyko wystąpienia tych powikłań wzrasta w obecności innych czynników ryzyka, takich jak cukrzyca, zaburzenia lipidowe czy niezdrowy styl życia (nadwaga lub otyłość, niezdrowa dieta, stres, nadmierne spożycie soli, palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu oraz brak aktywności fizycznej).

Chociaż częstość występowania nadciśnienia tętniczego u młodzieży pełnoletniej jest niższa niż u osób starszych, to wczesne rozpoznanie i leczenie podwyższonych wartości ciśnienia ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania powikłaniom ze strony układu krążenia w przyszłości. Występowanie powikłań narządowych ma związek z czasem trwania nadciśnienia, a ten u młodych osób będzie długi. Istotne jest także zidentyfikowanie osób z tzw. wysokim prawidłowym ciśnieniem tętniczym, u których jest wysokie ryzyko rozwoju nadciśnienia w przyszłości. Osoby te wymagają systematycznej obserwacji. Jak najwcześniejsze wykrycie nadciśnienia tętniczego oraz ciśnienia prawidłowego wysokiego stanowi istotny element profilaktyki chorób układu sercowo – naczyniowego.

Rozwojowi nadciśnienia tętniczego można skutecznie zapobiegać poprzez wpływ na uwarunkowania środowiskowe. Jednym z najtańszych i najskuteczniejszych czynników mających bezpośredni wpływ na zmianę stylu życia oraz uniknięcia rozwoju nadciśnienia jest odpowiednia edukacja zdrowotna całej populacji, zaczynając od dzieci, a kończąc na osobach starszych.

Nacisk na profilaktykę, edukację i promocji zdrowotną szczególnie w stosunku do dzieci i młodzieży kładzie ustawa o zdrowiu publicznym, której podstawowym narzędziem wykonawczym jest Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2021-2025. Celem strategicznym programu jest zwiększenie liczby lat przeżytych w zdrowiu oraz zmniejszenie społecznych nierówności w zdrowiu.

Należy wskazać, że edukacja zdrowotna jest kluczowym narzędziem promocji zdrowia. Odnoszenie sukcesów w procesie promowania zdrowia zależy od aktywnego zaangażowania w ten proces ludności, wyposażonej we właściwą wiedzę i umiejętności. Tak rozumiana edukacja zdrowotna dąży do poprawy i ochrony zdrowia poprzez stymulowanie procesu uczenia, doprowadzając do zmian w zachowaniu jednostek.